Jednym z najczęściej występujących zaburzeń wieku dziecięcego, których przejawy obserwuje się w zachowaniu, jest zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (polska historyczna nazwa zaburzenia).

Powszechnie używaną nazwą międzynarodową tego zaburzenia, jest ta sklasyfikowana przez Amerykańskie Towarzystwo psychiatryczne (DSM-IV TR); ADHD ( Attention Deficit Hyperkinetic Disorder), polski odpowiednik to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi. Natomiast w kryteriach ICD-10 ( Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, czyli medycznej klasyfikacji sporządzonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO)⁾ ADHD występuje pod nazwą Hyperkinetic Disorder (zespół hiperkinetyczny).

Czy ADHD jest chorobą?

Często o ADHD mówi się w kontekście zaburzeń rozwojowych. Dlaczego? Na początek możemy w dużym uproszczeniu przyjąć, że to zaburzenie wiąże się z odmienną pracą mózgu, która uniemożliwia dziecku skuteczne kontrolowanie swoich zachowań, a więc także uwagi, ruchów i emocji. Dziecko nadpobudliwe nie ma czegoś za dużo, wręcz przeciwnie-ma za mało zdolności do wewnętrznej kontroli i hamowania swojego zachowania. Obecnie uważa się, że zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest zbiorem cech. U osoby z rozpoznaniem ADHD obserwuje się pewien zbiór zachowań np. ogólnie przyjęte: nieuważność, impulsywność, nadruchliwość, kłopoty z koncentracją uwagi; objawy te są nasilone w stosunku do rówieśników, utrudniają dziecku funkcjonowanie w szkole i w domu.

Wśród lekarzy i psychologów toczy się dyskusja czy ADHD jest zaburzeniem rozwojowym czy chorobą. Jedni wolą żeby była to choroba – wtedy wiadomo że istnieje  jakaś nazwa jednostki chorobowej, określony sposób leczenia i postępowania. Drudzy wolą myśleć o ADHD jako o zaburzeniu, dlatego że osobie z ADHD żyje się trudniej, musi często korzystać z pomocy innych, jednak dzięki swojej pracy i wysiłkowi innych osób osiąga to samo co osoby nie dotknięte ADHD.

Osoby z ADHD odbierają zatem świat prawidłowo, choć bardziej chaotycznie, często pomijając istotne szczegóły. Dzieci z ADHD wolniej i wybiórczo uczą się obowiązujących norm, mają problemy z koncentracją, nadmierną ruchliwością oraz nadmierną impulsywnością.

Krótko o typowych objawach ADHD

Nadmierna impulsywność czyli brak zdolności do zahamowania reakcji (dziecko wie co powinno zrobić, ale nie jest w stanie zapanować nad swoimi reakcjami) przykłady:

• częste wtrącanie się do rozmowy,
• wbieganie do pokoju, w którym pracują dorośli, mimo wielokrotnego przypominania, że są zajęci,
• przypadkowe, nieumyślne niszczenie rzeczy,
• brak umiejętności zapanowania swoich działań.

Nadruchliwość:

O nadruchliwości mówimy wtedy gdy dziecko cechuje niczym nieuzasadniona aktywność ruchowa (w porównaniu z rówieśnikami) taka jak np.: chodzenie po klasie w trakcie lekcji, bieganie po domu bez wyraźnej potrzeby, wspinanie się na meble. Oprócz konieczności bycia w ruchu i nieumiejętności długiego przebywania w jednym miejscu kolejnym przejawem nadruchliwości jest „niepokój w obrębie miejsca siedzenia” – wiercenie się, kręcenie, machanie rękoma czy nogami, bawienie się przedmiotami, gumką, długopisem, kredkami, skrawkami papieru, etc.

 

Zaburzenia uwagi:

Jest to słabsza zdolność do koncentrowania się na wykonywanym zadaniu. Dotyczy ono zarówno skierowania uwagi (np.; rozpoczęcia słuchania), jak i jej utrzymania (np.; ciągłego słuchania).

Dzieci nadpobudliwe mają problem z:

• zastosowaniem się do instrukcji,
• skupieniem się na jednej czynności ( przechodzenie do innej czynności nie kończąc tej poprzedniej),
• wykonywaniem do końca zleconych zadań ,
• odrabianiem zadań lub czytaniem zadanego tekstu,
• słuchaniem kierowanych do nich komunikatów,
• pamiętaniem o zabraniu wszystkich przedmiotów koniecznych do wykonania danej czynności (książek, przyborów, narzędzi, przedmiotów osobistych),
• zapamiętywaniem tego co jest zadane,
• gubieniem i zapominaniem rzeczy,
• uważaniem na zajęciach.

Na zaburzenie uwagi składa się kilka elementów:

• wybiórczość – około 6-7 roku życia dziecko uczy się skupienia na jednym wybranym przed siebie bodźcu, dziecko z ADHD będzie skupiało się na jednym przypadkowym bodźcu zazwyczaj nowym, najbliższym lub najsilniejszym.
• rozpraszalność oraz pojemność – dzieci mające problem z koncentracją uwagi przestają się koncentrować szybciej na danym zadaniu niż ich rówieśnicy
• dzieci nadpobudliwe nie potrafią z dochodzących do nich bodźców wybrać najważniejszego.

Dzieci z zaburzeniem koncentracji uwagi określa się jako „marzycielski”. Okazuje się jednak, że wcale nie jest to „śnienie na jawie” ale brak umiejętności zogniskowania swojej uwagi na jednym źródle bodźców.

Inne objawy:

• reakcje dzieci z ADHD są dużo bardziej emocjonalne (może wynikać do z nich nadpobudliwośći),
• ADHD wiąże się z odmiennym sposobem dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego, następstwem tego jest niedojrzałość emocjonalna i społeczna (zachowania typowe dla dzieci młodszych)
• słabo rozumiane pojęcie czasu, radzenie sobie z obowiązkami, u nastolatków, dotarcie na odpowiednią godzinę.

 

Warto więc pamiętać, że…

• - zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest zaburzeniem, które rozpoznaje się na podstawie określonych kryteriów,
• - ADHD nie jest synonimem zaburzeń zachowania, agresji czy kłopotów wychowawczych,
• -Objawy nadpobudliwości nie zależą od woli dziecka ani oddziaływań zewnętrznych, nie są więc wynikiem złego charakteru dziecka ani braku wychowania.
• Dzieci z ADHD, niezależnie od swojej woli, są znacznie ruchliwsze niż ich rówieśnicy, jednocześnie nie potrafią przewidzieć konsekwencji swoich działań.
• Nie potrafią wybrać jednego z docierających bodźców, rozpraszają się szybciej niż ich rówieśnicy,
• Impulsywność dzieci nadpobudliwych prowadzi do tego, że działają nie przewidując konsekwencji, co z kolei powodu, że nie są w stanie dostosować się do przyjętych zasad.

Żródła: „ADHD. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców.” Opracowanie zbiorowe.

„Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi (ADHD) – rozpoznawanie nieadaptacyjnych schematów emocjonalnych i interwencje terapeutyczne”. Agnieszka Nowogrodzka, Bartosz Piasecki.

Bezpieczeństwo w sieci